در طول مسیر پر پیچ و خم و بسیار سخت‌گذر منطقه دیلمان کامیون‌ها و ماشین‌های سنگین زیادی در حال تردد و حمل بار از کارخانه سیمان بودند که برای عبور اتومبیل‌های سواری خطرآفرین محسوب می‌شدند.

بالاخره بعد از عبور از دیلمان راهی روستای گولک در ۱۰ کیلومتری دیلمان شدیم که ۱۵۰ خانوار دارد که شغل اکثرشان کشاورزی و دامداری است.

از میان روستا که عبور می‌کردیم روی سقف خانه‌ها، پوشش گیاهی و برگ درختان خاک زیادی نشسته بود و گویی آتشفشانی هر روز خاکسترش را روی ساکنان این روستا می‌ریزد.

از فاصله دور کارخانه سیمان دیلمان که همچون غولی خاکستری بر فراز روستا نشسته بود دیده می‌شد و دودی سفید از آن متصاعد می‌شد که طبیعت سبز و بکر منطقه را خاکستری رنگ کرده بود.

در روستای گولک کامیون‌ها همچنان در حال رفت و آمد از این جاده نامناسب بودند و سر و صدای زیاد حاصل از عبورشان سکوت روستا را می‌شکست.

به سراغ مردم روستا می‌رویم تا از مشکلاتشان بشنویم اما برخی از آنان با وجود بیان مشکلات زیاد این منطقه حاضر به مصاحبه نمی‌شوند چون هر کسی به اینجا آمده قول داده و رفته و به وعده‌هایش عمل نکرده است.

یکی از اهالی روستای گولک در قاب دوربین ذاکرنیوز اظهار داشت: از زمانی که این کارخانه سیمان در سال ۱۳۹۲ تاسیس شده است خاک و گرد و غبار ما را اذیت می‌کند و هزاران بار به مسئولان اطلاع دادیم اما کسی مشکل ما را نمی‌شنود و حل نمی‌کند.

یکی دیگر از اهالی روستای گولک با اشاره به اینکه این خاک و گرد و غبار روی کشاورزی ما تاثیر گذاشته است گفت: جاده را تا نزدیکی روستای میکال آسفالت کردند ولی ما هنوز منتظریم تا حداقل این جاده که به خاطر تردد کامیون‌ها به این شکل درآمده را آسفالت کنند.

یکی از باغداران روستای گولک برای توصیف بیشتر مشکلاتشان ما را بر سر باغ فندق خود برد و در قاب دوربین ذاکرنیوز گفت: ما درآمدی به جز کشت فندق نداریم و باغ فندق من به خاطر اینکه کارخانه سیمان خاک روی باغ‌ها می‌ریزد به این وضعیت درآمده است.

یکی دیگر از اهالی روستای گولک با بیان اینکه از زمان تاسیس این کارخانه سیمان، کشاورزی ما از رونق افتاده است گفت: این حال و روز زمین کشاورزی من و زمین‌های منطقه است و به خاطر اثرات این کارخانه دیگر نمی‌توانیم در آن کشت و زرع کنیم.

یکی دیگر از اهالی منطقه از بروز بیماری‌های تنفسی در ساکنان منطقه خبر داد و افزود: نیمه شب‌ها دود بیشتری از این کارخانه سیمان خارج می‌شود؛ این گرد و خاک نفس ما را تنگ کرده و تمام زمین‌های منطقه را تحت تاثیر قرار داده است.

یکی از کارشناسان حوزه محیط زیست در گفت‌وگو با خبرنگار ذاکرنیوز با اشاره به وضعیت نامناسب محیط زیستی روستاهای اطراف کارخانه سیمان دیلمان گفت: فعالیت این کارخانه محیط طبیعی منطقه را به هم ریخته و گرد و غبار حاصل آن به زمین و پوشش گیاهی و جانوری منطقه آسیب وارد کرده است.

فاطمه مسافر ماکلوانی با اعلام اینکه اکوسیستم بکر و طبیعی منطقه را به هم ریخته است اظهار داشت: بخارات حاصل از این فعالیت‌ها علاوه بر مشکلات زیست‌محیطی می‌تواند برای سلامت مردم منطقه هم خطرآفرین باشد.

وی با بیان اینکه امروزه در کشور ما تاسیس کارخانجات سیمان با بهره‌گیری از سرمایه‌گذاری‌های کلان انجام می‌شود افزود: توسعه صنعت سیمان روندی رو به رشد را طی می‌کند اما  آسیب‌های زیست‌محیطی ناشی از کارخانجات سیمان اجتناب ناپذیر است.

این کارشناس حوزه محیط زیست خاطرنشان کرد: آسیب‌های کارخانجات سیمان شامل آلودگی هوا، آلودگی آب‌های زیرزمینی منطقه و از یبن رفتن پوشش گیاهی منطقه است.

مسافر ماکلوانی افزود: یکی از عواملی که سبب ایجاد آلودگی می‌شود، گرد و غبار ناشی از فرایند آسیاب کردن مواد اولیه و گازهای متصاعد شده نظیر NOx( اکسید نیتروژن) و SOx (اکسید گوگرد) حاصل از احتراق سوخت‌های مورد نیاز است.

وی با بیان اینکه برای جلوگیری از آلودگی‌های زیست‌محیطی راهکارهایی را می‌توان در نظر گرفت تا این اثرات به حداقل خود برسد ابراز داشت: ایجاد کمربند سبز با استفاده از گیاهان جاذب آلودگی به دور منطقه می‌تواند در کاهش این آلودگی بسیار موثر باشد.

مسافر ماکلوانی با اشاره به اینکه جمع آوری و بازیابی گرد و غبار ناشی از آسیاب کردن مواد اولیه و ایجاد سیستم‌های تخلیه مناسب به همراه HOOD از جمله راهکارهای کاهش اثرات مخرب بر محیط زیست است گفت: استفاده از سوخت‌هایی که شامل حداقل NOx و SOx باشد و استفاده از پروسه خشک به جای تر می‌تواند کمک‌کننده باشد.

با نگاهی به آیات و روایات و سیره اهل بیت(ع) روشن می‌شود که هیچ مکتبی مانند اسلام به طبیعت و محیط زیست اهمیت نداده است و حتی قرآن کریم در بسیاری از آیات، انسان‌ها را به مطالعه طبیعت و عناصر آن فراخوانده است.

بسیاری از سوره‌های قرآن کریم به نام یکی از عناصر طبیعت مانند سوره شریفه بقره، رعد، نحل، نور، عنکبوت، نجم، فجر، شمس، حدید، لیل و قمر خوانده می‌شود و خداوند منان سرنوشت بشر را به‌گونه‌ای رقم زده که در دامان طبیعت رشد کند و به آن نیازمند باشد.

طبیعت به شکلی خلق شده که در خدمت انسان باشد و نیازهای او را برطرف کند؛ به حکم قرآن کریم همه چیز در جهان آفرینش بر پایه نظم استوار است و هر چیزی به اندازه لازم آفریده شده و نابه‌سامانی‌های موجود در طبیعت و آلودگی‌های زیست‌محیطی، ناشی از بهره وری نادرست از طبیعت است.

فعالیت‌های انسان برای رسیدن به رفاه و توسعه اقتصادی و اجتماعی خود باعث تخریب محیط زیست شده است و این تخریب آن‌چنان در وضعیت آب و هوای کره زمین دگرگونی ایجاد کرده که سلامتی و حیات او و سایر موجودات زنده را به خطر انداخته است.

در قرآن کریم از نابود کردن و تخریب محیط زیست به‌عنوان اعتداء (تجاوز) نام برده شده است و بر این اساس کسانی که رفتار ناشایست نسبت به محیط زیست داشته باشند از رحمت و محبت خداوند محروم خواهند بود(مائده ، ۸۶).

درست است که خداوند طبیعت را در خدمت انسان آفریده و انسان را به‌عنوان جانشین خود در زمین قرار داده است اما این به آن معنا نیست که او آزاد باشد تا هرگونه که مایل است رفتار کند.

انسان در برابر خداوند و تمامی آفرینش مسئول است و باید در برابر اراده خداوند تسلیم باشد و با صلح و صفا در کنار طبیعت زندگی کند و انسانی که جانشین خداوند در زمین است باید همواره در راه حفظ و سلامت طبیعت بکوشد.

دین پژوهان معتقدند توجه به ارزش‌های اخلاقی و مذهبی، تضمینی برای حفاظت از محیط زیست است و انسان‌ها علاوه بر اجرای قوانین باید استانداردهای اخلاقی را نیز مراعات کنند تا به اهداف پایدار خود دست یابند.

در دین اسلام حفاظت از محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعدی باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند یک وظیفه دینی تلقی می‌شود.

در اسلام هر گونه رفتاری که منجر به فساد در عرصه محیط زیست شود نهی شده و خداوند بارها در قرآن کریم درباره ایجاد فساد در روی زمین هشدار داده است.

از این رو است که حکومت اسلامی، کردار انسان را در مواجهه با محیط زیست، نظارت و کنترل کرده و علاوه بر تنبیه افرادی که به محیط زیست آسیب می‌رسانند، به آنهایی که از نتیجه سوء کردارشان بر محیط زیست بی‌خبرند هشدار می‌دهد.

از پیامبر اکرم(ص) روایت شده که «تحفظوا من الارض فإنها أمکم» یعنی از زمین حفاظت کنید به‌درستی که آن مادر شما است و خداوند متعال می‌فرماید: «إِنّا کُلَّ شَیءٍ خَلَقناهُ بِقَدَرٍ». (سوره قمر ، ۴۹)” ما هر چیز را به اندازه خلق کردیم” پس هر چیز مقدار و حدودی دارد و که باید به‌طور درست بهره برداری شود تا نابود نشود.

ثروت‌های طبیعی همچون آب، خاک، فقط به این نسل تعلق ندارد بلکه این اندوخته‌ها به نسل‌های بعد از ما نیز تعلق دارند و ما به گونه‌ای امانت‌دار این طبیعت هستیم.

در تاریخ ۲۵ فروردین ۱۳۹۴ زنگ هشدار برای این منطقه توسط سمن‌های محیط زیستی گیلان به صدا در آمد و شبکه سمن‌های محیط زیستی گیلان با صدور بیانیه‌ای بر احداث مطالعه نشده و عجولانه کارخانه سیمان دیلمان در دل جنگل‌های هیرکانی سیاهکل و برداشت بی‌رویه شن و ماسه تاکید کردند.

طی این بیانیه، این سمن‌ها عطف به اصل ۵۰ قانون اساسی که دلالت بر حفظ محیط زیست و ممنوعیت هرگونه فعالیت اقتصادی و غیر آن که منتج به آلودگی محیط زیست تا تخریب غیرقابل جبران آن شود خواهان توجه جدی از رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست شدند.

صنایع روستایی مربوط به خود روستاییان و در خدمت آنها است و با فعالیت اصلی روستاییان یعنی کشاورزی و دامداری ارتباط دارد اما صنعت در مناطق روستایی هیچ رابطه‌ای با بافت روستایی نداشته و با ساختار آن کاملاً بیگانه است.

صنایع سنگین و واحدهای تولید مواد شیمیایی داخل یا مجاور روستاها به دلیل ایجاد شرایط نامناسب بهداشتی و محیط زیستی، اجتماعی و اقتصادی برای ساکنان روستا نامطلوب است و احداث صنایعی که با زندگی و فعالیت جاری روستاییان همخوانی نداشته باشد پیامدهایی در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی پدید می‌آورد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان در تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۹۶ در یک نشست خبری با اشاره به وضعیت کارخانه سیمان دیلمان گفت: “این کارخانه تا امروز به‌عنوان یک کارخانه آلاینده شناخته نشده است” و حالا این پرسش به ذهن می‌رسد که وقتی کشاورزی این منطقه رو به نابودی است آیا باز هم این کارخانه آلاینده نیست.

نماینده مردم لاهیجان و سیاهکل در مجلس در تاریخ ۲۰ اسفند‌ ۱۳۹۶ در گفت‌وگو با خبرنگار ذاکرنیوز اظهار داشت: “تردد بسیار زیاد خودروهای سواری به‌ویژه ماشین آلات سنگینی که از کارخانه سیمان دیلمان می‌آیند حجم بسیار وسیعی از ترافیک را به منطقه و مردم سیاهکل تحمیل می‌کند.

ذبیح الله نیکفر با اشاره به اینکه از ۱۵کیلومتر تاکنون ۸ کیلومتر از این راه دسترسی آماده شده است تصریح کرد: به علت آنکه ادامه طرح در منطقه کوهستانی و صعب العبوری واقع شده مشکلاتی را در نحوه ادامه پروژه ایجاد کرده است.

وی گفت: به زودی جلساتی را با مسئولان زیربط، پیمانکار پروژه و مدیران کارخانه سیمان دیلمان برگزار می‌کنیم تا مشکلات و موانعی که برای ساخت این راه دسترسی به وجود آمده برطرف شود و حالا در نیمه دوم سال ۹۷ هنوز مشکلات مردم روستاهای دیلمان پا برجا است”.

این مهمان ناخوانده که با نوید اشتغالزایی برای ساکنان منطقه وارد سیستم طبیعت بی‌نظیر منطقه دیلمان شد بخش اعظم کارکنان آن را جوانان استان‌های دیگر تشکیل می‌دهند و مردم منطقه علاوه بر تحمل مشکلات زیست‌محیطی و تردد حتی از صرفه اقتصادی آن هم بی‌بهره مانده‌اند.

تکه تکه از سنگ‌های کوه‌های اطراف با کامیون به کارخانه آورده می‌شود و گویی صدای فریاد طبیعت در میان صدای دینامیت‌ها گم شده است چرا که مسیر سخت‌گذر دسترسی به منطقه، حضور ناظران و مسئولان را در این منطقه کمرنگ کرده است.